تبیین معافیت موضوع جزء 14 بند ب ماده 9 قانون مالیات بر ارزش افزوده

مقدمه

مالیات بر ارزش افزوده (VAT) یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالیاتی در بسیاری از کشورها است. این نوع مالیات که بر ارزش افزوده کالاها و خدمات در مراحل مختلف تولید و توزیع اعمال می‌شود، نقش مهمی در تأمین درآمدهای دولت و کاهش فشار مالی بر درآمدهای فردی دارد. در ایران، قانون مالیات بر ارزش افزوده به خصوص در حوزه خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی موضوعات مهمی را پوشش می‌دهد. در این مقاله به بررسی قوانین، آیین‌نامه‌ها و فهرست مصادیق مربوط به این خدمات می‌پردازیم و به تحلیل و نقد اجرای آنها می‌پردازیم.

تعریف مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده (VAT) نوعی مالیات غیرمستقیم است که بر مصرف کالاها و خدمات اعمال می‌شود. این مالیات در هر مرحله از تولید و توزیع کالاها و خدمات بر اساس ارزش افزوده شده به آن‌ها توسط تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان محاسبه و اخذ می‌شود.

اهمیت مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده از مهم‌ترین منابع درآمدی برای دولت‌ها به شمار می‌آید. این نوع مالیات به دلیل گستردگی پایه مالیاتی، می‌تواند تأثیر بسزایی در تأمین مالی دولت‌ها داشته باشد و در عین حال به توزیع عادلانه بار مالیاتی میان مصرف‌کنندگان کمک کند.

مقایسه مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای مختلف

مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای مختلف به صورت‌های متفاوتی اعمال می‌شود و درصد مالیات و معافیت‌ها نیز بسته به قوانین هر کشور متغیر است. به عنوان مثال:

کشور	نرخ استاندارد VAT	معافیت‌ها در حوزه خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی
ایران	9%	خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی دارای مجوز
آلمان	19%	خدمات آموزشی و برخی خدمات ورزشی
فرانسه	20%	خدمات آموزشی و پژوهشی معاف از مالیات
بریتانیا	20%	خدمات آموزشی و ورزشی غیرانتفاعی
کانادا	5% (GST)	خدمات آموزشی و برخی خدمات ورزشی معاف از GST

تفاوت در معافیت‌ها و نرخ‌ها

در ایران، بند 14 بخش ب ماده 9 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400، خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح را از مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌کند. این در حالی است که در برخی کشورهای اروپایی، مانند آلمان و فرانسه، خدمات آموزشی و پژوهشی به طور کلی از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند. در بریتانیا نیز خدمات آموزشی و ورزشی غیرانتفاعی از مالیات معاف می‌باشند.

توضیحات تکمیلی

تفاوت‌های موجود در نرخ و معافیت‌های مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای مختلف نشان‌دهنده اولویت‌های متفاوت دولت‌ها در حمایت از بخش‌های مختلف اقتصادی است. در ایران، معافیت خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی از مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند به توسعه و ارتقای کیفیت این خدمات کمک کند و زمینه‌ساز رشد علمی و ورزشی کشور شود.

با توجه به این مقدمه و مقایسه با کشورهای دیگر، می‌توان به اهمیت معافیت‌های مالیاتی در حوزه خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی پی برد و نقش آن‌ها در توسعه و ارتقای این بخش‌ها را بهتر درک کرد. در ادامه، به بررسی جزئیات قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران و آیین‌نامه‌های اجرایی مربوطه خواهیم پرداخت.

بخش اول: کلیات قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران

قانون مالیات بر ارزش افزوده (VAT) مصوب 1400، یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالیاتی در ایران است که هدف آن تأمین درآمدهای دولت و افزایش شفافیت مالیاتی است. این قانون شامل بندها و مواد مختلفی است که به تفصیل به موضوعات مرتبط با مالیات بر ارزش افزوده می‌پردازد. در این بخش، به بررسی کلیات این قانون و تعاریف اصلی آن خواهیم پرداخت.

معرفی قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400

قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران در تاریخ 02/03/1400 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این قانون به منظور تنظیم روابط مالیاتی بین دولت و مردم و همچنین تأمین منابع مالی پایدار برای دولت تصویب شده است.

تعاریف اصلی

برای درک بهتر قانون مالیات بر ارزش افزوده، لازم است به تعاریف اصلی و اصطلاحات مرتبط با آن بپردازیم.

اصطلاح	تعریف
قانون	قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400
سازمان	سازمان امور مالیاتی کشور
مراجع ذی‌صلاح	مراجعی که در حدود صلاحیت و در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، مجاز به صدور مجوزهای موضوع این آیین‌نامه می‌باشند
مجوز	هر نوع اجازه الکترونیکی و غیر الکترونیکی اعم از مجوز، پروانه، اجازه‌نامه، گواهی، جواز، موافقت، تأییدیه یا مصوبه

بند 14 بخش ب ماده 9 قانون مالیات بر ارزش افزوده

یکی از بخش‌های قانون مالیات بر ارزش افزوده، بند 14 بخش ب ماده 9 است که به خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح می‌پردازد. این بند به شرط داشتن مجوز از مراجع ذی‌صلاح، این خدمات را از مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌کند.

شرح بند 14 بخش ب ماده 9

بند 14 بخش ب ماده 9 قانون مالیات بر ارزش افزوده تصریح می‌کند که خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی که دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح هستند، از مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌باشند. این معافیت با هدف حمایت از فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و ورزشی و تشویق به توسعه این بخش‌ها در کشور اعمال می‌شود.

نقش مراجع ذی‌صلاح و صدور مجوز

مراجع ذی‌صلاح، مراجعی هستند که در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، مجاز به صدور مجوزهای مورد نیاز برای ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی هستند. این

بخش دوم: آیین‌نامه‌های اجرایی

معرفی آیین‌نامه‌های اجرایی مربوط به مالیات بر ارزش افزوده در حوزه خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی

هیات وزیران در جلسه 1400/10/26 به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی (سازمان امور مالیاتی کشور)، علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ورزش و جوانان و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه و به استناد جزء (14) بند (ب) ماده (9) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400، آیین‌نامه اجرایی جزء مذکور را به شرح زیر تصویب کرد:

جزئیات آیین‌نامه اجرایی شماره 134432/ت59382ه

در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

ماده 1: تعاریف

1. قانون: قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400.
2. سازمان: سازمان امور مالیاتی کشور.
3. مراجع ذی‌صلاح: مراجعی که در حدود صلاحیت و در چارچوب قوانین و مقررات مربوط، مجاز به صدور مجوزهای موضوع این آیین‌نامه می‌باشند.
4. مجوز: هر نوع اجازه الکترونیکی و غیر الکترونیکی اعم از مجوز، پروانه، اجازه‌نامه، گواهی، جواز، موافقت، تأییدیه یا مصوبه و هر نوع سند مکتوبی که برای انجام فعالیت آموزشی، پژوهشی و ورزشی توسط مراجع ذی‌صلاح صادر می‌شود.

ماده 2: خدمات معاف از مالیات

ارائه خدمات پژوهشی (تحقیقاتی و فناوری) و آموزشی توسط مدارس، مراکز فنی و حرفه‌ای، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، مراکز و موسسات آموزشی و پژوهشی و مراکز پژوهش فناوری و سایر مراکز و موسسات و اشخاص دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح قانونی و انجمن‌های علمی دارای مجوز از وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه و همچنین ارائه خدمات ورزشی توسط فدراسیون‌ها و هیئت‌های ورزشی، موسسات، مراکز، اتحادیه‌ها و باشگاه‌های ورزشی و اشخاص دارای مجوز از وزارت ورزش و جوانان، مشمول معافیت موضوع این آیین‌نامه می‌باشند.

1. فهرست مصادیق خدمات موضوع این ماده، ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه با پیشنهاد مراجع ذی‌صلاح و پس از تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی ابلاغ می‌شود.
2. ارائه خدمات غیر مرتبط با خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی و سایر فعالیت‌های خارج از مجوز توسط واحدهای یادشده، مشمول معافیت این آیین‌نامه نمی‌باشند.

ماده 3: دسترسی بر خط به مجوزها

مراجع ذی‌صلاح مکلفند دسترسی بر خط سازمان را به مجوزهای صادره فراهم نمایند.

1. مجوزهای دارای طبقه‌بندی در حوزه دفاعی توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح خارج از سامانه برخط به صورت مکتوب به سازمان اعلام می‌شود.

فهرست مصادیق به موجب بخشنامه: 2/161631 و بخشنامه شماره 200/75390/د و بخشنامه: 200/19991/ص

خدمات آموزشی

شماره	خدمات آموزشی
1	ارائه خدمات آموزشی در قالب طرح‌ها، پروژه‌ها و فعالیت‌های مطالعاتی علمی در سطح ملی و بین‌المللی توسط اشخاص حقوقی و حقیقی.
2	تمامی خدمات آموزشی در زمینه‌های علمی و فناورانه، رصد و دیده‌بانی، سیاست‌گذاری صنعتی، در حوزه علوم انسانی، پروژه‌های دانش‌بنیان و حمایت از تحقیقات، پروژه‌های نوظهور و بدیع، پروژه‌های غیرصنعتی، آینده‌پژوهی، استانداردسازی دفاعی، همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان، مدیریت دانش، ستاپ، فرصت‌های مطالعاتی، تعالی، ارائه‌های دفاعی، تاریخ شفاهی ودجا، معاهدات و روابط دفاعی، دفاعی و نظامی.
3	تدریس در مراکز آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و بهداشتی (فیزیکی و مجازی)، مربی‌گری امور پژوهشی، فرهنگی، ورزشی، تهذیبی، تربیتی، ترویجی و بهداشتی. ارائه خدمات آموزشی به دستگاه‌ها و نهادهای دولتی، خصوصی و حوزه‌های علمیه.
4	فعالیت اماکن ورزشی در فضاهای کارگاه‌ها و کارخانجات که در جهت بهره‌مندی کارگران آن واحد مورد استفاده قرار می‌گیرد. دوره‌های آموزشی برگزار شده توسط اتحادیه‌ها و تعاونی‌های تأمین نیاز تولیدکنندگان. فعالیت‌های آموزشی انجام شده در قالب برون‌سپاری توسط مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و سایر موسسات و مراکز آموزشی واجد صلاحیت. خدمات آموزشی ـ پژوهشی و سنجش مهارت ارائه شده در مراکز آموزش جوار کارگاهی و بین کارگاهی بخش غیردولتی، آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد بخش غیردولتی و مراکز فنی و حرفه‌ای بخش دولتی.

خدمات پژوهشی

شماره	خدمات پژوهشی
1	ارائه خدمات پژوهشی در قالب طرح‌ها، پروژه‌ها و فعالیت‌های مطالعاتی و پژوهشی، علمی، فناوری، نوآوری، نمونه‌سازی، مشاوره‌ای و آینده‌پژوهی در سطح ملی و بین‌المللی توسط اعضای هیأت علمی، پژوهشگران، دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، مراکز و موسسات آموزشی و پژوهشی و مراکز پژوهش و فناوری، پژوهشگاه‌ها و موسسات و مراکز پژوهشی و انجمن‌های علمی دارای مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و واحدهای فناوری مستقر در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد دارای مجوز و مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به دستگاه‌ها و نهادها و شرکت‌های دولتی، غیر دولتی و عمومی و اشخاص حقیقی.
2	طرح‌های توجیهی، مطالعات اقتصادی و آمایشی مرتبط با فعالیت‌های پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، مراکز و موسسات آموزشی و پژوهشی و مراکز پژوهش و فناوری، پژوهشگاه‌ها و موسسات و مراکز پژوهشی و انجمن‌های علمی.
3	ارائه یا دریافت خدمات پژوهشی توسط دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، مراکز و موسسات آموزشی و پژوهشی و مراکز پژوهش و فناوری، پژوهشگاه‌ها و موسسات و مراکز پژوهشی و انجمن‌های علمی در حوزه شبکه علمی کشور، خدمات سامانه پردازش سریع (HPC)، خدمات آزمایشگاهی مرتبط با شبکه آزمایشگاه‌های علمی ایران (شاعا).

خدمات ورزشی

شماره	خدمات ورزشی
1	درآمد حاصل از برگزاری مسابقات ورزشی و رویدادهای ورزشی شامل درآمد حاصل از فروش بلیط و درآمد دریافتی از اشخاص بابت حضور در مسابقات توسط فدراسیون‌ها، هیأت‌های ورزشی، باشگاه‌های ورزشی و سایر اشخاص دارای مجوز از مراجع ذی‌صلاح.
2	درآمد حاصل از کسب رتبه و مدال توسط اشخاص حقیقی و حقوقی دارای مجوز از وزارت ورزش و جوانان، با تأیید وزارتخانه یاد شده.
3	درآمد حاصل از برگزاری مسابقات ورزشی همگانی روستایی و عشایری دارای مجوز از وزارت ورزش و جوانان.
4	درآمد حاصل از فروش بلیط، حق عضویت و شهریه ارائه خدمات ورزشی توسط فدراسیون‌ها، هیأت‌های ورزشی، موسسات، مراکز، باشگاه‌های ورزشی و اشخاص حقیقی و حقوقی دارای مجوز از وزارت ورزش و جوانان در چارچوب فعالیت‌های مندرج در مجوز صادره از وزارتخانه مذکور.
5	کلیه درآمدها و عواید حاصل از ارائه هر یک از خدمات فوق‌الذکر در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه توسط فدراسیون‌ها و هیأت‌های ورزشی، موسسات، مراکز، اتحادیه‌ها و باشگاه‌های ورزشی و اشخاص حقیقی و حقوقی دارای مجوز از وزارت ورزش و جوانان مشمول معافیت از مالیات و عوارض ارزش افزوده می‌گردد.
6	برگزاری دوره‌های آموزشی ورزشی با مجوز وزارت ورزش و جوانان، درآمدهای حاصل از برگزاری مسابقات ورزش همگانی و ملی با مجوز وزارت ورزش و جوانان، برگزاری نمایشگاه‌های ورزشی با مجوز وزارت ورزش و جوانان.

نتیجه‌گیری

در پایان، اهمیت معافیت‌های مالیاتی برای خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی و نقش آن‌ها در توسعه علمی و ورزشی کشور را نباید نادیده گرفت. این معافیت‌ها می‌توانند به ارتقای کیفیت و کمیت خدمات آموزشی و پژوهشی کمک کنند و از نظر اقتصادی نیز به کاهش هزینه‌های نهادها و موسسات فعال در این حوزه‌ها منجر شوند. با توجه به نکات مطرح شده در این مقاله، اجرای صحیح و بهبود قوانین و آیین‌نامه‌های مرتبط می‌تواند به افزایش بهره‌وری و توسعه علمی و ورزشی کشور کمک کند.